Trong những năm qua được sự quan tâm của tỉnh Uỷ, UBND tỉnh và các cấp các ngành tỉnh Lào Cai, hỗ trợ về cơ chế chính sách, hỗ trợ đầu tư kinh phí của tỉnh trong công tác nghiên cứu, chọn tạo giống, duy trì thu thập nguồn gen trong lĩnh vực lai tạo giống cây trồng mới. Trung tâm Giống Nông nghiệp Lào Cai đã không ngừng mở rộng hợp tác, sáng tạo nghiên cứu, sản xuất trong nhiều lĩnh vực giống cây trồng để phát huy lợi thế về khí hậu rất thuận lợi, địa thế các vùng tiểu khí hậu khác nhau để đẩy mạnh nghiên cứu các loại giống cấy trồng như (giống lúa, giống thuỷ sản và đặc biệt thuận lợi cho nghiên cứu và sản xuất cây ăn quả ôn đới). Xác định giống là một yếu tố quyết định trong sản xuất nông nghiệp, vai trò của giống cây trồng đã và đang được đặt lên vị trí hàng đầu ưu tiên số 1 cho sản xuất nông nghiệp. Vì vậy đơn vị đã xác định đây là nhiệm vụ trong tâm xuyên suốt để bố trí nguồn lực, triển khai hoạt động cao nhất. Đến năm 2022 trung tâm đã thu được nhiều kết quả nổi bật về nghiên cứu giống nông nghiệp, đặc biệt là nghiên cứu phát triển giống cây ăn quả ôn đới.
Lĩnh vực nghiên cứu khảo nghiệm giống cây ăn quả
– Hiện nay việc đưa các giống cây ăn quả vào sản xuất trên địa bàn các huyện vùng cao trong và ngoài tỉnh đang được quan tâm đặc biệt. Xác định với vùng cao thì phát triển sản xuất cây ăn quả ôn đới, á nhiệt đới điển hình là một hướng đi hết sức phù hợp. Nhận thức được việc đó Trung tâm giống Lào Cai đã đẩy mạnh hợp tác với các đơn vị trong và ngoài nước, sưu tập khảo nghiệm và xây dựng vườn quỹ gen với quy mô gần 10 ha trên Trại nghiên cứu và sản xuất rau quả huyện Bắc Hà trực thuộc Trung tâm. Vườn quỹ gen cây ăn quả ôn đới được quy hoạch rõ ràng, khoa học và được đội ngũ viên chức kỹ thuật có kinh nghiệm nhiều năm theo dõi chỉ đạo. Hiện nay vườn quỹ gen có trên 5.000 cây, với trên một trăm loại cây đều được chăm sóc bảo vệ đặc biệt để đánh giá tuyển chọn ra các đặc tính nổi trội phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương, từ đó mới bình tuyển, xây dựng vườn cây đầu dòng và đưa vào sản xuất cây giống phục vụ sản xuất.
Vườn cây đầu dòng Lê VH6 tại trại NC&SX rau, quả Bắc Hà
– Về lĩnh vực bảo tồn phát triển các loại cây ăn quả ôn đới bản địa phục vụ sản xuất đơn vị đã xây dựng vườn cây đầu dòng mận Tam Hoa Bắc Hà, mận Tả Van, Tả Hoàng Ly, lê xanh…
– Về lĩnh vực sưu tập chọn tạo các giống cây ăn quả ôn đới mới ngoài các giống (lê VH6, được Cục Trồng trọt Bộ Nông nghiệp và PTNT công nhận đặc cách là giống cây trồng mới theo Quyết định số 298/QĐ-TT-CCN ngày 12/7/2012 của Cục trồng trọt – Bộ NN & PTNT, giống Đào Đ2, Hòng giòn Fuzu, mận tím chín sớm Bắc Hà Trung tâm đã chọn tạo được Giống lê đường ruột trắng XT77, giống đào xanh đương XP21, giống Tỳ bà BT 16).
Vườn cây đầu dòng Mận tím chín sớm tại trại NC&SX rau, quả Bắc Hà
Giống đào xanh đường chín sớm XP21: Đây là giống đào mới có khả năng sinh trưởng phát triển rất mạnh, thích hợp trồng ở độ cao từ 900m so với mực nước biển, dễ trồng chăm sóc, quả to, ngọt năng suất đạt từ 10-15 tấn/ha, mẫu mã đẹp đặc biệt là chịu được bảo quản vận chuyên đi xa mà không bị hư hỏng, thị trường hiện nay rất ưa chuộng, giá bán dao động từ 35-50 nghìn đồng 1kg. Hiệu quả kinh tế trên đơn vị diện tích canh tác đạt 300-400 triệu đồng/ha.
Giống Đào xanh XP 21 khảo nghiệm tại trại NC&SX rau, quả Bắc Hà
Giống lê đường ruột trắng XT77: Đây là giống lê đường ruột trắng mới có khả năng sinh trưởng phát triển rất mạnh, tính hướng ngọn của cành thấp nên tiết kiệm được công chăm sóc, thích hợp trồng ở độ cao từ 900 m so với mực nước biển, dễ trồng chăm sóc, quả bình quân đạt 500-700 g/quả, ngọt năng suất đạt từ 15-20 tấn/ha, mẫu mã đẹp đặc biệt là chịu được bảo quản vận chuyên đi xa mà không bị hư hỏng, thị trường hiện nay rất ưa chuộng, giá ban dao động từ 40-50 ngìn đồng 1 kg. Hiệu quả kinh tế trên đơn vị diện tích canh tác đạt 400-500 triệu đồng/ha.
Lê XT77 cho thu hoạch tại trại NC&SX giống rau quả Bắc Hà
– Ngoài ra Trung tâm cũng đẩy mạnh khảo nghiệm các giống cây trồng mới giống cây dược liệu: cây dâu tằm nguồn gốc Trung Quốc, Tục Đoạn, Hoàng Kỳ, Hoàng Cầm, Hồng Hoa, Bạch Cập, Kim Ngân Hoa, Khương hoạt, Đan Sâm, Bạch truật và táo đỏ.
– Nhân giống chuối tiêu xanh Nam Mỹ, chuối tiêu hồng, chuối tây Thái Lan và giống dứa (MD2) nuôi cấy mô tế bào nhằm nâng cao hệ số nhân, chất lượng cây giống phục vụ chương trình phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa tại tỉnh Lào Cai.
Lĩnh vực sản xuất giống cây ăn quả
Hàng năm Trung tâm tổ chức sản xuất 15-20 vạn cây giống ăn quả các loại, các giống cây ăn quả do Lào Cai chọn tạo sản xuất kinh doanh được tuân thủ chặt chẽ theo Luật trồng trọt năm 2018, nghị định 94 về hướng dẫn thực hiện Luật trồng trọt. Các loại cây giống ăn quả ôn đới được đưa vào sản xuất kinh doanh Trung tâm đều công bố lưu hành và tự công bố lưu hành được cục trồng trọt tiếp nhận và đăng lên trang Web của cục. Cây giống do trung tâm sản xuất đảm bảo chất lượng cao, độ thuần nguồn gen cây giống gốc cao, các loại gốc ghép được nghiên cứu khảo nghiệm và rất phù hợp với điều kiện tự nhiên của vùng cao Lào Cai và các tỉnh lân cận, các địa phương trong và ngoài tỉnh đánh giá rất cao về chất lượng cây giống cũng như các tư vấn kĩ thuật. Cây giống do đơn vị sản xuất đáp ứng nhu cầu sản xuất trên 500 ha và đảm bảo đủ nhu cầu trong và ngoài tỉnh về cây giống ăn quả ôn đới.
Vườn cây giống ôn đới taị trại NC&SX giống rau quả Bắc Hà
Hiện nay, Trung tâm Giống nông nghiệp Lào Cai là đơn vị nghiên cứu sản xuất giống nông nghiệp nói chung và sản xuất và nhân giống cây ăn quả ôn đới nói riêng, có thương hiệu trên thị trường. Đã được đồng chí Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triên nông thôn Việt Nam đánh giá cao và chỉ đạo xây dựng Trại nghiên cứu và sản xuất rau quả huyện Bắc Hà thành Trại kiểu mẫu về nghiên cứu sản xuất nông nghiệp đa giá trị trong cả nước.
Thạc sỹ Nguyễn Bá Thế
Giám đốc Trung tâm Giống nông nghiệp
