Trong những năm qua,được sự quan tâm, chỉ đạo của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh và các cấp, ngành nông nghiệp tỉnh Lào Cai đã có nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ, đầu tư kinh phí cho công tác nghiên cứu, chọn tạo, duy trì thu thập nguồn gen trong lĩnh vực lai tạo giống cây trồng mới của Trung tâm Giống Nông nghiệp, góp phần mở rộng hợp tác, sáng tạo nghiên cứu, sản xuất nhiều giống cây trồng phù hợp với khí hậu, địa thế của nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Lào Cai, mang lại hiệu quả cao về năng suất cũng như chất lượng giống cây trồng. Trong đó, đẩy mạnh nghiên cứu các loại giống cây trồng ăn quả ôn đới, nhiệt đới và đặc biệt là nghiên cứu, sản xuất các giống lúa.
Với việc xác định giống là một yếu tố quyết định trong sản xuất nông nghiệp, vai trò của giống cây trồng đã và đang được đặt lên hàng đầu trong sản xuất nông nghiệp, Trung tâm luôn xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt nên đã bố trí nguồn lực, triển khai mọi hoạt động cao nhất. Tính đến năm 2020,Trung tâm đã thu được nhiều kết quả nổi bật về nghiên cứu giống cây ăn quả, giống cá và đặc biệt là nghiên cứu phát triển giống lúa:
Lĩnh vực nghiên cứu giống lúa lai:
Trong công tác sản xuất giống lúa lai, việc chọn được dòng mẹ bất dục là yếu tố quan trọng nhất, vì vậy Trung tâm đã phối hợp chặt chẽ với các chuyên gia đầu ngành trong và ngoài nước về lĩnh vực nghiên cứu lúa, phát huy tinh thần sáng tạo của viên chức người lao động, khai thác tốt điều kiện khí hậu đặc thù của Lào Cai với các vùng sinh thái đặc biệt, để rút ngắn được thời gian chọn tạo dòng mẹ. Điển hình là Trại nghiên cứu sản xuất rau quả Bắc Hà; Trại nghiên cứu và sản xuất giống lúa Bản Qua đã chọn tạo được dòng mẹ bất dục 137A, 103S, T18S. Trong đó, dòng mẹ T18S của Lào Cai đã được Cục Trồng trọt cấp bằng bảo hộ duy nhất hiện nay.
Những nghiên cứu chọn tạo, sản xuất hạt giống bố mẹ và hạt lúa lai F1 tương ứng tại Lào Cai đã cho ra đời 3 giống lúa lai mới LC25, LC212 và LC270 mang thương hiệu Lào Cai. Các giống lúa lai này đã được Bộ Nông nghiệp và PTNT công nhận giống cây trồng mới năm 2011-2012.
Hiện nay các giống lúa lai do Lào Cai chọn tạo đã có mặt ở nhiều tỉnh có diện tích sản xuất lúa lớn trên phạm vị toàn quốc như Lai Châu, Tuyên Quang, Phú Thọ, Hà Nam, Hòa Bình, Nghệ An, Bắc Giang, Cao Bằng, Yên Bái, Vĩnh Phúc…. Các giải pháp chọn tạo giống lúa lai ba dòng LC25, hai dòng LC212, LC270 đã đạt 1 giải nhất, 01 giải nhì Hội thi sáng kỹ thuật Lào Cai lần thứ nhất (2008-2009) và 01 giải nhì Hội thi sáng tạo Lào Cai lần thứ 2 ( 2010-2011).
Giống lúa lai ba dòng LC25 do Trung tâm chọn tạo là một trong 6 giống lúa được trao giải bông lúa vàng Việt nam lần thứ nhất – năm 2012 và đây cũng là giống lúa lai ba dòng đầu tiên được vinh dự này. Giống lúa lai LC25 có những ưu điểm lớn như thời gian sinh trưởng ngắn, khỏe, đẻ nhánh khỏe, bông to, hạt xếp xít, bộ lá đòng thẳng đứng, đặc biệt là dễ thích nghi, chống chịu sâu bệnh tốt, năng suất cao, ổn định, mang lại năng suất, hiệu quả kinh tế cao, nên được người nông dân tin dùng. Hiện nay giống lúa lai LC25 đã và đang được gieo cấy nhiều tại các tỉnh thuộc Phía Bắc, Duyên hải Nam Trung Bộ & Tây Nguyên.
Các giống lúa lai LC212, LC270 là giống lúa lai hai dòng có thời gian sinh trưởng ngắn, năng suất cao, chất lượng gạo ngon, kháng một số chủng loại sâu bệnh như bạc lá, rầy nâu tốt, dễ trồng, dễ thâm canh, phù hợp với cơ cấu thâm canh tăng vụ gieo trồng cây vụ Đông. Giống lúa lai LC212, LC270 hiện được nông dân các tỉnh Lào Cai, Tuyên Quang, Yên Bái, Bắc Giang, Hà Nam, Nam Định…rất ưa chuộng, lựa chọn gieo trồng chính.
Phát huy những thành tựu đã đạt được, Trung tâm Giống Nông nghiệp tỉnh Lào Cai đang hoàn thiện hồ sơ công nhận giống lúa mới như Tân Thịnh 15…cho năng suất cao, chống chịu sâu bệnh và đặc biệt chất lượng gạo ngon, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng.
Đặc biệt, Trung tâm Giống Lào Cai đã phối hợp với PGS. TS Nguyễn Văn Hoan (chuyên gia đầu ngành về nghiên cứu lúa lai) chọn tạo thành công tổ hợp lúa lai hai dòng thế hệ mới LC 18. Đây là giống lúa lai chất lượng cao, thích ứng với biến đổi khí hậu hiện nay. Với các chỉ tiêu vượt trội như năng suất đạt 8-12 tấn/ha; tỉ lệ thu hồi gạo đạt trên 70%; hạt gạo dài, trong, hàm lượng amilose 14, cơm mỡ bóng có mùi thơm nhẹ….;Giống có thể cấy được ở các vùng sinh thái, các vụ khác nhau đều cho năng suất cao và ổn định. Giống lúa này đã qua khảo nghiệm sản xuất thử tại Tây Nguyên và Duyên hải miền Trung hay bị ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.
 |
Lĩnh vực sản xuất giống lúa lai F1
Trung tâm Giống Nông nghiệp tỉnh Lào Cai đã và đang khép kín chuỗi quy trình từ nghiên cứu chọn lọc, lai tạo và tổ chức sản xuất đến cung ứng ra thị trường. Trung tâm tổ chức thu thập nguồn vật liệu lai tạo phong phú từ nguồn trong nước và nhập nội. Cải tạo dòng giống, cho ra đời những dòng bố mẹ mới, tiến hành lai tạo và chọn lọc những giống lúa lai mới có năng suất cao, sinh trưởng khỏe, chất lượng gạo ngon như LC25, LC212, LC270, LC18.
Hàng năm, Trung tâm tổ chức sản xuất 300ha các giống lúa lai do Lào Cai chọn tạo, cung cấp cho sản xuất khoảng 600 tấn giống/ năm, đáp ứng 180.000- 200.000ha sản xuất lúa đại trà, góp phần chủ động được sản xuất giống lúa lai tại chỗ, tiết kiệm được một lượng lớn kinh phí nhập khẩu giống từ nước ngoài. Đồng thời,hàng năm kiểm soát được giá nhập khẩu, kiểm tra được chất lượng hạt lai, giá thành 1kg thóc giống giảm 15-20% so với giá nhập khẩu, góp phần tiết kiệm ngân sách nhà nước nhiều tỷ đồng.
Nhằm phát triển nhiều giống lúa lai do Lào Cai chọn tạo, hàng năm Trung tâm Giống Nông nghiệp tỉnh Lào Cai tiến hành hợp tác với các đơn vị sản xuất giống tại nhiều tỉnh, như Hưng Yên, Tuyên Quang, Thanh Hóa, Nam Định, Quảng Nam… tổ chức sản xuất, cung ứng hạt giống lúa chất lượng, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường và khẳng định vị thế cho các giống lúa lai do Lào Cai chọn tạo.
Đến nay, Lào Cai đã là Trung tâm nghiên cứu và sản xuất giống lúa lớn của cả nước. Quy mô sản xuất giống lúa bố mẹ và vùng sản xuất hạt giống lúa lai F1 tại Lào Cai, đạt 60 ha nhân dòng bố mẹ tại Bắc Hà để nhân giống bố mẹ đáp ứng sản xuất trên 500ha lúa giống, ước sản lượng đạt 1000 tấn/năm. Vì vậy việc chủ động 100% lượng giống lúa chất lượng phục vụ nhu cầu sản xuất trên 30 nghìn ha diện tích lúa trong tỉnh được đảm bảo ngoài ra còn phục vụ nhu cầu của nhân dân khu vực miền núi phía Bắc và các vùng trọng điểm lúa khác trong cả nước.
Giám đốc – Thạc sỹ. Nguyễn Bá Thế
